Bu konuyu daha derinlemesine dikkat ederek öğrenelim mi? Çok uzun gelecek bu yazı bize, ama eminim bir dahaki sefere yatırım dışında başka şeylere de bakacağız.
PROJE MİLYON $ YATIRIM ALDI ❌ OUT
Başlıyoruz;
İki projenin , hatta bir çok benzeri projenin en büyük ortak noktası " Delaware C-Corp" olmaları ve gördüğüm kadarıyla bu " Abi ABD'de kurulmuş proje " diye adlandırılıyor. Hatta olası ruglarda bir hışımla SEC'e şikayet edilmek isteniyor ❌
🔸Delaware, ABD'deki en popüler kayıt eyaletidir; nedeni ise vergi avantajı değil, yatırımcı dostu hukuk sistemi ve kolay kurulum sürecidir.
Bu yüzden neredeyse tüm startuplar ve Web3 ekipleri, yatırım alabilmek için
Delaware C-Corp modeliyle yola çıkar.
🔸🔸 Delaware C-Corp , şirketin ABD’deki Delaware eyaleti yasalarına göre kurulmuş bir anonim şirket olduğunu gösterir. Şirketin operasyon merkezi başka bir şehirde veya eyalette olabilir.
Yani bu ifade, “biz yasal bir tüzel kişiyiz” demektir ama finansal olarak denetleniyoruz anlamına gelmez. ‼️
Bu yüzden birçok girişim , özellikle Web3 ve AI temelli projeler yatırım alabilmek için bu modeli seçer.
🔵 PEKİ WEB3 PROJELERİ İÇİN BU NE ANLAMA GELİR ?
Bir projenin Delaware C-Corp olması, onun regüle edildiği ya da resmî olarak onaylandığı anlamına gelmez. ❌
Yani “ülke ismi” ya da “C-Corp statüsü” tek başına, yatırımcının veya topluluğun güvende olduğunu göstermez. ‼️
Özellikle kripto alanında, büyük VC’lerden milyonlarca dolar yatırım almış projelerin bile FİNANSAL DÜZENLEYİCİ KURUMLAR TARAFINDAN LİSANSLI olmadığını sıkça görürüz.
🔵 ŞEFFAFLIK NEDEN ÖNEMLİ
Eğer bir proje gerçekten sağlam temellere sahipse, bunu kamuya açık lisans bilgileriyle gösterebilir:
🔸Hangi ülkenin finans otoritesine bağlı çalıştığı,
🔸Hangi regülasyon çerçevesinde token dağıttığı gibi bilgiler net şekilde paylaşılmalıdır.
Aksi takdirde, “Delaware C-Corp” etiketi sadece bir etiket olarak kalır; büyük yatırımların altı boş olur, topluluk neye güvendiğini tam bilemez.
Burada , öncesinde ve sonrasında olacak şeyde budur. İstisnalar çıkıp kaideyi bozuyor bazen , yalnız DEV kişilerden MİLYONLARCA DOLAR yatırım almış projenin bakılacağı şeyler vardır :
🔵 1. KAYITLI ŞİRKETİN KİMLİĞİ
Şirket adını ve kuruluş yerini sadece web sitesinden değil,
Ülkenin resmi ticaret sicilinden kontrol etmeliyiz.
(Örn: ABD için Delaware Division of Corporations , link :
icis.corp.delaware.gov/Ecorp… )
Şirketin kuruluş nosu,tarih,yöneticiler ve adres bilgileri gerçekten orada mı kayıtlı mı?
🔵 2. FİNANSAL LİSANS veya KAYIT BELGELERİ
Eğer proje kripto, token satışı, borsa, staking veya ödül dağıtımı yapıyorsa:
mutlaka hangi finansal otoriteye kayıtlı olduğunu açıklamalı.
Örn:
🔸SEC (ABD) menkul kıymet tokenleri için
🔸FCA (İngiltere) finansal hizmet lisansları
🔸MAS (Singapur) veya BaFin (Almanya) Avrupa / Asya denetimleri
Eğer bu kurumlarda adı geçmiyorsa, “lisanslıyız” demeleri yeterli değildir. ❌
Gerçek lisanslar kamuya açık sorgulanabilir olmalıdır.
🔵 3. HUKUKİ METİNLER ve GİZLİLİK SAYFALARI
Web sitesindeki Terms of Service ve Privacy Policy bölümlerine bakmalıyız.
Orada hangi ülke yasalarının geçerli olduğu, hangi mahkemelerde geçerli olacağı yazar.
Eğer “governed by the laws of the State of Delaware, USA” diyorsa,
bu sadece sözleşme hukukunu gösterir;
finansal denetim anlamına gelmez. ❌
🔵 4. TOKEN DAĞITIMI VE YATIRIM BELGELERİ
Proje token satışına çıkıyorsa, Whitepaper’ın sonunda
🔸“Legal Notice / Risk Disclosure” kısmını kontrol et.
Orada “we are compliant with…” gibi bir ibare varsa,
hangi ülkenin regülasyonuna göre hareket ettiklerini görebilirsin.
Bu bölüm yoksa, proje büyük olasılıkla regüle edilmemiştir.
🔵 5. ŞEFFAFLIK/ TOPLULUK İLETİŞİMİ
Resmî ekip hesaplarında, yatırımcı güncellemelerinde veya basın bültenlerinde
lisans numarası, şirket kayıt linki, düzenleyici açıklama gibi net bilgiler varsa,
bu güven işaretidir.
Sadece “VC destekli”, “ABD merkezli”, “meşhur ortaklarımız var” gibi cümleler ile hiç birimiz güvende değiliz. 🫱🏽🫲🏻
Son dönemde kendi ceplerini doldurup topluluğu sömüren iki proje açıkça öne çıktı: Common ve Anoma (iki projenin bazı ortak noktaları var)👇
• 2021–2023 arasında yatırım aldılar, yıllardır ortada tek bir ürün yok
• Yatırım aldıkları parayı çoktan yediler bu sebeple sıra topluluğa geldi
• Yıllar sonra bir anda NFT + testnet airdrop hype’ı yaratarak beklenti pompaladılar
• İnsanlar “NFT’lere büyük airdrop gelecek” umuduyla alım yaptı
• TGE zamanı ise topluluğa komik miktarda token dağıtıp kendi ceplerini doldurdular
• “Community first” dediler ama her şey CEX + team çıkarları içindi
• Bu iki proje özellikle en çok TR’de hype oldu ve en çok zararı bizim topluluk gördü
💬 Buraya baktığımızda çıkaracağımız bazı dersler var bence. Mesela bu iki proje yatırımları çok eski istisnalar olsada bence Eski yatırım = bitmiş motivasyon çünkü 4 yıl önce fon toplayıp hâlâ ürün çıkaramayan ekipler parayı yemiş ve genelde TGE’de malı çakacak kişilerdir.
• Ekip geçmişi yine her zaman önemli Anoma ekibi mesela geçmişi namada’da temiz değilken zamanında Zach bile tweet atmışken bizim projeyi iplemememiz lazımdı.
• TR topluluğu kolay hedef haline geliyor bu konuda daha dikkatli olmalıyız. Para piyasasında kimselere güven olmaz bir yatırım yaparken 10 defa düşünememiz araştırmamız lazım.
• İstisnalar (yakın zamanda somnia) dışında airdrop için NFT alınmaz hype olacak projede WL varsa mintleyip güzel fiyatta satmak lazım.
• Geçmişte bir proje NFT+TGE’de büyük airdrop verdi diye her yeni çıkacak projeden de aynı şeyi beklemeyin. Çoğu sadece hype yaratmak için bunu kullanıyor, ödül için değil. O sebeple kolay fomo olmayacağız.
• 3-5 yıl önce fon toplayıp sessiz kalan ekiplerin TGE’si genelde topluluğun cüzdanıdır o nedenle bu projelere karşı her zaman ön yargılı yaklaşmamız lazım.